U Rwanda rwaje ku mwanya wa karindwi mu bihugu by’Afurika byiteguye kwakira no kubyaza umusaruro ikoranabuhanga rikoresha ubwenge muntu butari karemano (Artificial Intelligence/AI).
Ubushakashatsi bwatangajwe n’Ikigo Oxford Insights bushyira u Rwanda ku mwanya wa 93 ku Isi nka kimwe mu bihugu byateye intambwe mu guharurira inzira ikoranabuhanga rugezweho rikoresha ubwenge muntu butari karemano.
Iryo koranabuhanga ni ryo ribonwamo ahazaza h’iterambere ry’abatuye Isi kuko ritanga ibisubizo ku bikorwa byakabaye bifata umwanya w’abantu kandi bo bashobora kuwubyaza undi musaruro ubafitiye inyungu.
Muri rusange, igihugu kiza inbere ni Ibirwa bya Maurice kiza ku mwanya wa 57 ku Isi, kigakurikirwa ba Misiri na yo iza ku mwanya wa 65 ku rwego mpuzamahanga.
Impuzandengo y’amanota y’Afurika mu myiteguro yo gukoresha iryo koranabuhanga ni 38,59% muri Afurika y’Amajyaruguru na 29,38 muri Afurika yo munsi y’Ubutayu bwa Sahara.
Ibyo bice byombi by’Afurika biracyari munsi y’ikigero mpuzamahanga cya 44,61% gishingirwaho mu kwemeza ahantu hiteguye neza gukoresha no kwakira ikoranabuhanga muntu rikoresha ubwenge butari karemano.
Ibirwa bya Maurice biza ku mwanya wa mbere muri Afurika bifite amanota 53,38 muri ubu bushakashatsi bwa 2022 bwiswe “Government AI Readiness Index 2022”.
Ni ubushakashatsi bushyira mu myanya ibihugu 181 hashingiwe ku bipimo 30 bikubiye mu byiciro bitatu by’ingenzi ari byo Gukoresha ikoranabuhanga mu nzego za Leta, iterambere ry’urwego rw’ikoranabuhanga muri rusange, uko amakuru abikwa ndetse n’iterambere ry’ibikorwa remezo.
Inyuma ya Misiri iza ku mwanya wa kabiri muri Afurika hakurikiraho Afurika y’Epfo, Tunisia, Maroc, Kenya, u Rwanda, Seychelles, Nigeria na Botswana iza ku mwanya wa 10.
Bivugwa ko Ibirwa bya Maurice na Misiri biza imbere kubera amanota meza byagize mu rwego rwa Guverinoma rugaragaramo icyerekezo cy’abayigize mu guteza imbere ikoranabuhanga rikoresha ubwenge butari karemano, koroshya imitangire ya serivisi za Leta hifashishijwe ikoranabuhanga, kuba hari amategeko yo kurinda amakuru ndetse hari n’ingamba zihamye mu kubungabunga umutekano mu by’ikiranabuhanga.
Afurika y’Epfo, Tunisia, Maroc, Kenya, Seychelles, u Rwanda, Botswana na Nigeria byo byakuye amanota menshi mu rwego rujyanye no kubika amakuru ndetse n’ibikirwa remezo.
Uru rwego rugaragaramo uburyo Leta yubatse ibikorwa remezo by’ikoranabuhanga n’itumanaho bigezweho, umubare w’abatanga serivisi z’ikoranabuhanga rya mudasobwa, uko abantu bagera kuri internet inyaruka, igiciro cya internet kiri hasi ndetse no kuba kuri murandasi hari amakuru afatika y’ibibera mu nzego za Leta.
Gusa bivugwa ko nta gihugu na kimwe cy’Afurika kirageza nibura ku manota 50 mu rwego rwo kwimakaza ikoranabuhanga aho cyagaragaza ko gifite ikigo cy’ikoranabuhanga gifite agaciro ka miliyari 1 y’amadolari y’Amerika, ingano y’amafaranga Leta ishora mu kugura ibikoresho by’ikoranabuhanga, umubare ufatika w’abarangije mu masomo ya Siyansi, ikiranabuhanga, Ubwenjenyeri n’Imibare (STEM), ingengo y’imari igenerwa ubushakashatsi no guhanga ibishya, ikigero cy’imikoreshereze y’ikoranabuhanga rigezweho, n’ireme ry’uburezi mu mashuri yigisha Ubwenjenyeri n’Ikoranabuhanga.
Reporo ishimangira ko ibihugu byaje mu myanya ya mbere ku Isi ari ibifite ingengo y’imari iri hejuru yagenewe kwimakaza ikoranabuhanga rikoresha ubwenge butari karemano.
Leta Zunze Ubumwe z’Amerika (USA) ni zo ziza ku mwanya wa mbere zigakurikirwa na Singapore, u Bwongereza, Finlande, Canada, Koreya y’Epfo, u Bufaransa, Australia, u Buyapani n’u Buholandi.
